1918 de Osmanlı İmparatorluğu dağılmış, Türkler kendilerini kurtarma çabası içine düşmüşlerdi. Mustafa Kemal ise vatanı düşman işgalinden kurtarmak istiyordu. bu nedenle Kilikya Kuvayi Milliye komutanlığına Kemal Bey, yardımcılığına ise Osman Bey görevlendirildi. Kemal Bey Kozanoğlu Doğan, Osman Bey de Aydınoğlu Tufan gibi müstear isimlerle görev yapacaklardı. Kozan grup komutanlığına ise Hulusi Kurtoğlu getirilmişti.
Çukurova'yı Fransızların işgali, Kozan, Saimbeyli ve çevrede bulunan Ermenileri şımartmıştı. Türk halkına zulmetmeye başladılar. Bilhassa Kozanlı Ermenilerden olan Yaver Kirkor'un Türklere karşı Ermenileri kışkırtması üzerine Kurtoğlu Hulusi, Sehlikoğlu Hasan, Topaloğlu Halil, belediye katibi Ali Efendi(Arık), dava vekili Topal Mustafa Efendi, İdem Köyünden Mulla Alioğlu Bekir bu Ermeninin öldürülmesini uygun gördüler ve bizzat belediye katibi Ali Efendi tarafından öldürüldü. Fransızların Kozan'a girişleri bu şahısların kaçmasına sebep oldu.
Kozan'dan uzaklaşan 6 kişiyi Develi(Evrek) belediye başkanı Kamberlizade Osman Efendi misafir etti. Kozanlılardan Hulusi Kurtoğlu, dava vekili Mustafa Efendi ve Halil Topaloğlu Sivas Kongresine katılıp Kozan ve çevresinin durumunu açıkladılar. Mustafa Kemal'e Ermeni mezalimini etraflıca anlattılar.
Fransızlar Kozan'da tehlikeli gördükleri memurları değiştirdiler. Bazı memurlar ise Fransızlara dalkavukluk yaparak Türkleri ezdiler. Ayrıca köylerden tahsilata çıkan 2 Ermeni jandarma eri ile tahsildarı Himmetli ve Karabucaklıları öldürdüler.
Bu karışık durumdan Saimbeyli Ermanilerine para ve cephane yardımı yapılacağı öğrenilmişti. Aydınoğlu Tufan Bey, Gizzik Duran, Arap Ali, Yavuz Ali ve Etrafındakiler, Saimbeyli'ye cephane götürecek olan Fransızları yok etmekle görevlendirildi. Feke'nin güneyinde Bozat Gediği denen mıntıkada pusu kurdular. Kozan'dan Misak isimli bir Ermeni, Fransızlara öncülük ediyordu. Bozat Gediğine gelen Fransız askerleri, Gizzik Duran ve arkadaşlarının baskınına uğradılar ve birkaç kişi hariç imha edildiler.
Kozan Ermenileri yine Haçıadamı Ermenilere yardım için cephane yüklü bir kafile hazırladılar. Kafilenin büyük ihtimalle Taşlıgedik Yolundan, Kargapazarı ve Tokmana Köyünden gideceği öğrenilmişti. Kuvayi Milliyecilerde Dağlıoğlu Deli Hacı Ağa'ya bunları önleme görevi verilmişti. Köylülerden küçük birde kuvvet hazırlamışlardı.
Ermanilere Kazzak Hasan isimli bir Türk rehberlik ediyordu. Ermeni kafilesi Kargapazarı mevkiine gelince yokedildi. Kazzak Hasan ve birkaç Ermeni kurtulabildi. Bu olay Ermenilerin Türklere karşı büyük vahşet yaratmalarına vesile olmuştur. İleri gelen kişiler fırınlara atılacak kadar insanlık dışı işkencelere maruz kaldılar. Bu adi hareket Kozanlıların Ermenilere karşı daha baskılı olmalarını sağladı. Fransızlar bu durum karşısında endişe duymaya başladılar. Tufan Paşa Ankara'dan gelen telgraf, Fransızların Kozan'ı terkedeceklerini müjdeliyordu. Burada bulunan Ermeni ve Fransızlarda aldıkları emre uyarak Kozan'dan çekilmek zorunda kaldılar. 02 Haziran 1920 günü Türk çeteleri Kozan'a girdi. Böylece 2 yıl ızdırap çeken Kozanlılar tekrar özgürlüklerine kavuşmuşlardır.
Kozan'ın en önemli cephelerinden olan Kısık Cephesinin komutanlığını Ak Hüseyin olarak bilinen Efe Hüseyin yapmıştır. Yedigöz, Mansurlu, Çondu ve İnderesi'nden topladığı 45 kişilik çeteyle Kısık Bölgesini savunmuştur.
KOZAN'IN COĞRAFİ YAPISI
Kozan'ın bulunduğu yer takriben 38 25 37 Kuzey paralelleri 35 50 36 Doğu meridyenleri arasındadır. Adana istikametinden Kozan'a doğru girildiği zaman 3 tarafın dağlarla çevrili olduğunu görürüz. Bunlar; Toroslar, Andıl ve Köreken Dağlarıdır. Kuzeydoğu - Güneybatı doğrultusunda uzanan Torosların güneyindeki bu beldenin etrafında kendi ismiyle anılan Kozan Ovası vardır. Verimli Çukurova üzerinde bulunan Kozan'ın doğusunda Kadirli; güneyinde Ceyhan; batısında Karaisalı; kuzeyinde Feke ve Saimbeyli vardır. Kozan Ovasında nispi yüksekliğin 190 metreye ulaştığı tepelere rastlanmaktadır. Bunlar; Kaletepe, Cereciler, Tavşantepesi, Alapınar, Pekmezci ve Kızılkaya'dır. Bu tepeler tamamıyle kalkerdir. Kozan Ovası ise akarsuların taşıdığı alüvyonlarla oluşan birikinti ovasıdır.
İlçe merkezinde rakım 109,85 metre olup antitorosların eteğinde olan Kozan; yağmurlu kışları, kuru ve sıcak yazları ile Akdeniz iklimi şeridinde bulunmaktadır. Toros Dağları, bu bölgenin kuzeyden gelen serin rüzgarları almasına engel olduğu için temmuz ve ağustos aylarında yaylaya çıkılır.
Genellikle kış mevsimi ılık geçer. Yıllık yağış ortlaması 822 mm.dir. Yağışın mevsimlere göre dağılışı; %40 Kış, %30 İlkbahar, %20 Sonbahar, %9 Yaz şeklindedir. Bu oran yazın %1 e kadar düşmektedir. En yüksek sıcaklık ortalaması 25,1 derecedir.
Konu: Kozan Hakkında 
